• Historia Bisztynka

        • Bisztynek   

           

           

          Początki Bisztynka wiążą się ze staropruską wioską zwaną Strowangen, położoną na terenie Małej Barcji (Barcja - kraina historyczna w Prusach  zamieszkiwana przez jedno z plemion pruskich na wschodnim brzegu Łyny - Bartów. Terytorium Barcji wchodziło w skład diecezji warmińskiej i dominium warmińskiego).

           

          30 kwietnia 1385 r. biskup Henryk Sorbom nadał Jakubowi von Rosenau przywilej lokacyjny na założenie miasta na części gruntów wsi Strowangen. Prawa miejskie poświadczył później biskup Franciszek Kuhschmaltz dokumentem z 26 grudnia 1448r. Z chwilą założenia miasta Strowangen spadła do roli wsi miejskiej, a później stała się jego przedmieściem.

           

          Nowo założone miasto otrzymało nazwę Bisschofsteyn (Kamień Biskupi). Nazwa Bisztynek została utworzona w czasie przynależności miasta do Polski. Nazwa niemiecka pochodzi od głazu, który lud nazywa Diabelskim Kamieniem. To olbrzymi głaz polodowcowy, który na terenia pogańskich Prus bardzo często był przedmiotem kultu.

           

          Na zabudowę miasta wybrano wzniesienie, na którym wyznaczono czworoboczny rynek. Stojący tam ratusz był niszczony pożarami i ostatecznie spalił się w 1945r. Z naroży wychodziły pod katem prostym ulice: Lidzbarska i Reszelska. Ta ostatnia biegła do południowego kata miasta, gdzie wyznaczono plac pod przyszły kościół i cmentarz.

           

          Kościół pod wezwaniem św. Macieja zaczęto wznosić w czasie budowy pierwszych domów mieszczańskich. Został on poświęcony w 1400r. przez biskupa Sorboma. Do tego czasu kościół św. Marty spełniał funkcje kościoła parafialnego. Pierwsze mury obronne wzniesiono z ziemi i palów, a latach 1481-1566 zaczęto budować obwarowanie z cegieł. Ówczesne mury biegły wzdłuż obecnych ulic Struga, Reja, Bocznej i Konopnickiej. Obronność obwarowań zwiększały bramy, noszące nazwy miast od prowadzących do nich ulic. W północnej części murów znajdowała się Brama Reszelska, w zachodniej Lidzbarska i w południowej Warszawska.

           

          W ciągu dziejów Bisztynek doświadczał klęsk wojny, pożaru i zarazy.

           

          Poważnemu zniszczeniu uległ w czasie wojny trzynastoletniej. Miasto przystąpiło wtedy do Związku Pruskiego w 1440r. Jednak już w 1455r. poddało się Zakonowi. Załoga krzyżacka przebywała tutaj do przełomu lat 1461/1462. W końcu 1463 r. Bisztynek został spalony z polecenia biskupa Legendorfa, który nie chciał dopuścić, do zajęcia miasta przez Polaków. Ponownie Bisztynek ucierpiał w czasie wojny książęcej, toczonej między królem Kazimierzem Jagiellończykiem, a biskupem warmińskim Mikołajem Tungenem (Jagiellończyk nie uznawał go).

           

          W latach 1547 i 1589 Bisztynek płonął dwukrotnie.

           

          W r. 1589 i 1626 przez miasto przewinęła się epidemia dżumy, która pochłonęła wiele ofiar.

           

          Najazd Szwedów na Polskę w 1655 r. nie ominął także Bisztynka. Ciągłe przemarsze wojsk szwedzkich, brandenburskich i polskich zniszczyły miasto.

           

          W czasie wojny północnej (1700-1721) miasto także ucierpiało w wyniku marszów wojsk. W 1707r. pożar zniszczył 151 domów, wiele stodół i ogrodów, co spowodowało, że w mieście zapanował głód.

           

          W roku 1735 Bisztynek zajęły wojska litewskie, opowiadające się za Stanisławem Leszczyńskim, a na miasto nałożono wówczas wysokie kontrybucje.

           

          Spore straty ponieśli mieszkańcy Bisztynka w czasie wojen napoleońskich, a podczas wojny ludów doszło tu do zaburzeń na tle społecznym.

           

          W czasie pierwszej wojny światowej 18 sierpnia 1914 r. przeciągnęły przez miasto masy uciekinierów z południa Prus. Niedługo potem w Bisztynku pokazały się wojska rosyjskie: kozacy, piechota i kawaleria. Po krótkich aczkolwiek zaciętych zmaganiach, w dniu 2 września wojska niemieckie wyparły Rosjan z miasta. Podczas walk zniszczeniu uległo 16 budynków. Po raz drugi Bisztynek przeżył grozę zbliżającego się frontu w listopadzie 1914 r., ale wojska rosyjskie nie dotarły do miasta.

           

          Prze plebiscytem z 1920r. działała w Bisztynku organizacja Heimatverein pod kierownictwem Bernarda Genswidta i Adolfa Bucholza, która sprowadziła z Rzeszy na głosowanie 1108 Niemców.

           

          W okresie międzywojennym w mieście wychodziła gazeta „Bischofsteiner Anziger”.

           

          Druga wojna światowa przyniosła miastu ogromne straty materialne. Zniszczeniu uległo 75% zabudowań.

           

           

          Na podstawie książki „Biskupiec. Z dziejów miasta i powiatu" Marzena Magdziarz